Opera Barok



	jaar	muzikaal / literair / politiek
	± 800 v.Vhr.	* Homerus
		Ilias van Homerus over de Trojaanse oorlog, een onderwerp dat veel componisten uit de barok zouden aangrijpen voor hun opera's. Bijvoorbeeld Handel met zijn laatste opera Deidamia.
		Odyssee van Homerus over de terugreis van Odysseus na afloop van de Trojaanse oorlog. Ook dit boek was een inspiratiebron voor schrijvers en componisten uit de barok. O.a. Il Ritorno d'Ulisse van Monteverdi en Ulysse van Lully zijn gebaseerd op dit boek.
	± 750 v.Chr.	† Homerus
	384 v.Chr.	* Aristoteles
	± 335 v.Chr.	Poëtica van Aristotels waarin hij o.a. de mimesis-theorie beschrijft. Muziek was volgens hem een directe imitatie (mimesis=nabootsing) van de hartstochten of de gemoedstoestanden, iets wat de componisten in de barok als uitgangspunt zouden nemen voor de uitwerking van hun aria's.
	322 v.Chr.	† Aristoteles
	70 v.Chr.	* Publius Vergilius Maro
	29-19 v.Chr.	Aeneis van Vergilius, een heldendicht over de daden van Aeneas, die op zijn reis van Troje naar Italië verliefd wordt op de Carthaagse koningin Dido, maar haar verlaat om Rome te stichten. Veel schrijvers en componisten hebben materiaal ontleend aan de Aeneis, zoals Cavalli met zijn opera La Didone en Purcell met zijn enige echte (kamer)opera Dido en Aeneas.
	19 v.Chr.	† Publius Vergilius Maro
	43 v.Chr.	* Publius Ovidius Naso
	± 8 v.Chr.	Metamorfosen van Ovidius. In dit boek worden de schepping en geschiedenis van de wereld verhaald volgens de Griekse en Romeinse mythologie. Veel barokopera's zoals Persée van Lully zijn gebaseerd op een of meer verhalen uit dit boek.
	17	† Publius Ovidius Naso
	768	* Karel de Grote
	778	Slag bij Roncevalles waar de paladijn Roland werd verslagen en de dood vond. Dit leidde tot het ontstaan van het Chanson de Roland, bij ons bekend als het Roelantslied. Hierop zijn latere verhalen en boeken zoals Orlando innamorato van Boiardo en Orlando furioso van Ariosto gebaseerd. Op dit laatste boek zijn weer barokopera's gebaseerd zoals Alcina van Handel, Roland van Lully en Orlando furioso van Vivaldi.
	814	† Karel de Grote
	1265	* Dante Alighieri, schrijver van La Divina Comedia
	1304	* Francesco Petrarca, schrijver van de Canzoniere
	1306-1318	La Divina Comedia, een boek van Dante Alighieri (1309 Inferno, 1312 Purgatorio, 1318 Paradiso), dat samen met de Canzonieri van Petrarca, de Orlando furioso van Ariosto en Gerusalemme liberata van Tasso veel latere schrijvers en componisten gebruikten als inspiratiebron voor hun werk
	1321	† Dante Alighieri
	1327-1374	Canzoniere, een verzameling sonnetten van Petrarca over zijn geliefde Laura, die samen met de Divina Comdia van Dante, de Orlando furioso van Ariosto en Gerusalemme liberata van Tasso veel latere schrijvers en componisten gebruikten als inspiratiebron voor hun werk
	1374	† Francesco Petrarca
	1474	* Ludovico Ariosto, schrijver van Orlando Furioso
	1516	Orlando furioso door Ludovico Ariosto, een boek waar hij ruim 30 jaar aan heeft gewerkt en dat samen met de Divina Comedia van Dante, de Canzoniere van Petrarca en Gerusalemme liberata van Tasso veel latere schrijvers en componisten gebruikten als inspiratiebron voor hun werk: Lully met Roland, Vivalid met Orlando furioso en Handel zelfs met drie opera's: Ariodante, Alcina en Orlando.
	1533	† Ludovico Ariosto
	1544	* Torquato Tasso, schrijver van Gerusalemme liberata dat samen met de Divina Comdia van Dante, de Canzoniere van Petrarca en de Orlando furioso van Ariosto veel latere schrijvers en componisten gebruikten als inspiratiebron voor hun werk.
	± 1550	Opkomst van de monodie (solostem/instrument, begeleid door basso continuo) als antwoord op de vaak ragfijn geweven polyfonie uit de Renaissance waardoor de tekst minder verstaanbaar was. De opkomst van de monodie werd mede beïnvloed door het Concilie van Trente (1545-1563) waar bepaald werd dat teksten in de liturgie voortaan verstaanbaar moesten zijn en niet overvleugeld mochten worden door de muziek.
	1551	* Giulio Caccini
	1561	* Jacopo Peri
	1564	* William Shakespeare
	1567	* Claudio Monteverdi
	1568	Begin 80-jarige oorlog
	1573-1587	Camerata Fiorentina, een groep intellectuelen uit Florence die regelmatig bij elkaar kwamen. Zij wilden de Griekse toneelspelen in ere herstellen die- zoals zij dachten - zingend werden uitgevoerd. Samen met de opkomst van de monodie is zo de opera ontstaan.
	1578	Discorso mandato a Caccini sopra la musica antica , brief van Bardi aan Caccini over de muziek in de Griekse tijd
	1580	La Gerusalemme liberata, een boek van Torquati Tasso dat samen met de Divina Comdia van Dante, de Canzonieri van Petrarca en de Orlando furioso van Ariosto veel latere schrijvers en componisten gebruikten als inspiratiebron voor hun werk, waaronder Lully en Gluck, beide met Armide, en Handel met Rinaldo.
	1582	Dialogo della musica antica e della moderna door Vincenzo Galilei (vader van Galileo Galilei) over de muziekuitvoering in de Oudheid
	1587	* Francesca Caccini
	1589	La pellegrina (de pelgrimsvrouw) t.g.v het huwelijk tussen Ferdinando de Medici en Christine de Lorraine, prinses van Frankrijk. Het bestond uit een aantal zgn. intermedii (zang, spel en dans) die tussen de aktes van een toneelstuk werden opgevoerd. Het zijn de voorlopers van de opera.
	1590-1596	A Midsummer Night's Dream van William Shakespeare dat Purcell gebruikte voor The Fairy Queen
	1595	† Torquato Tasso
	1598	eerste opera Daphne van Jacopo Peri (muziek) en Ottavio Rinuccini (libretto)
	1598	Edict van Nantes was een op 13 april 1598 door de Franse koning Hendrik IV uitgevaardigd edict. De hugenoten (protestanten) kregen rechten op uitoefening van hun geloof en behielden garnizoensrecht in een paar Zuid-Franse steden. Dit maakte deel uit van de politiek van Hendrik IV om de godsdienstige twisten in Frankrijk te beëindigen.
	1600	Euridice op muziek van Peri en Caccini
	1602	* Francesco Cavalli
	1616	† William Shakespeare
	1618	Begin 30-jarige oorlog
	1618	† Giulio Caccini
	1632	* Jean-Baptiste Lully
	1633	† Jacopo Peri
	± 1640	† Francesca Caccini
	1642	L'Incoronazione di Poppea, laatste en een van de weinig overgebleven opera's van Claudio Monteverdi
	1643	† Claudio Monteverdi
	1648	Einde 80-jarige oorlog met de Vrede van Münster
	1648	Einde 30-jarige oorlog met de Vrede van Osnabrück
	1659	* Henry Purcell
	1660	* Alessandro Scarlatti (vader)
	1662	Ercole amante, opera van Francesco Cavalli, opgevoerd in de Salles des machines in de Tuilerieën van Parijs t.g.v. het huwelijk van Lodewijk XIV met Maria-Theresia van Spanje/Oostenrijk in 1660
	1672	Rampjaar. Frankrijk rukt op tot aan de waterlinie. Dankzij inundatie wordt de inname van de Republiek voorkomen.
	1676	† Francesco Cavalli
	1678	* Antonio Vivaldi
	1678	Vrede van Nijmegen maakt een einde aan de vijandelijkheden tussen de Republiek en Frankrijk. Ter gelegenheid daarvan wordt de Nederlandse operaklucht De triomfeerende min uitgevoerd.
	1682	Persée, balletopera van Lully
	1683	* Jean-Philippe Rameau
1683	Beleg van Wenen. Een poging door het Ottomaanse Rijk om de hoofdstad van het aartshertogdom Oostenrijk in te nemen, die toentertijd ook de residentie was van keizer Leopold I van het Heilige Roomse Rijk en de zetel van de Habsburgse Monarchie. Het beleg begon op 14 juli 1683 en eindigde op 12 september 1683 toen de belegeringsmacht verslagen werd door een ontzettingsleger.
1685	Persée, balletopera van Jean-Baptiste Lully
	* Georg Friedrich Händel
	* Johann Sebastian Bach
	* Domenico Scarlatti (zoon)
1685	Lodewijk XIV herroept het Edict van Nantes uit 1598 en maakt daarmee een einde aan de tolerantie jegens de protestanten in Frankrijk: ze moeten zich bekeren of het land verlaten. Honderduizenden hugenoten vluchten naar Nederland, Duitsland en Engeland.
1686	* Nicola Porpora
1687	† Jean-Baptiste Lully
1692	The Fairy Queen, semi-opera van Henry Purcell met intermedii tussen de akten van A Midsummer Night's Dream (1590-1596) van William Shakespeare (1564-1616)
1695	† Henry Purcell
1702	Begin Spaanse Successieoorlog, de strijd om de erfopvolging die uitbarstte na de dood van de kinderloze Karel II van Spanje.
1711	Rinaldo, eerste opera van Handel in Londen over de verovering van Jerusalem (1099) n.a.v. het boek Gerusalemme liberata (1580) van Torquato Tasso (1544-1595)
1713	Einde Spaanse Successieoorlog met de Vrede van Utrecht, waarvoor Handel een Te Deum schreef in opdracht van de Engelse Queen Anne
1725	† Alessandro Scarlatti (vader)
1727	Orlando furioso, opera van Antonio Vivaldi n.a.v. het gelijknamige boek van Ludovico Ariosto
1727	Georg Friedrich Händel wordt George Frideric Handel (Engels staatsburger).
1735	Alcina, een van de drie opera's van Handel n.a.v. het boek Orlando furioso (1516) van Ludovico Ariosto (1474-1533)
1735	Les Indes galantes, balletopera van Jean-Philippe Rameau
1738	Serse, licht komische opera van George Frideric Handel met het bekende openingsnummer Ombrai mai fu
1741	Messiah, oratorium van George Frideric Handel dat de weg naar zijn roem als Engels oratoriumcomponist zou inluiden
1741	Deidamia, laatste opera van Handel
1750	† Johann Sebastian Bach
1757	† Domenico Scarlatti (zoon)
1759	† George Frideric Handel
1764	† Jean-Philippe Rameau
1768	† Nicola Porpora

© tekst/vormgeving Ben Verschuren/Carla Gerritzen